Tijdens het Moving Futures Festival wordt vernieuwende dans getoond in een uiteenlopend programma met voorstellingen, installaties, workshops en (after)talks. Van eind maart tot begin juni 2022 reist het festival door negen Nederlandse steden, waaronder naar Breda in het Chassé Theater. Dans en illustratie komen daar samen om nieuwe vormen van reflectie op kunst te onderzoeken. De illustraties zijn geen 1-op-1 weergave van de voorstelling. De dans is de aanleiding voor de illustratie, waarin de makers hun eigen ervaring meenemen.
Dennis Elbers vertelt namens Graphic Matters dat zij nieuwsgierig zijn naar de toegevoegde waarde die ontwerpers en illustratoren kunnen hebben voor andere disciplines: “Dit onderzoeken we in diverse projecten. Dance & Draw is een verkenning van een mogelijk nieuw project waarin we onderzoeken of kunstkritiek ook visueel kan zijn.”
Foto door Joost van Asch
Free drawing
Jasmijn de Nood, Marieke Luthart en Daan van Bommel zijn de drie deelnemende illustratoren. De dag begint voor hen met een kijkje in de zaal, waar het die avond gaat gebeuren. Daarna volgt een trainingsmiddag om elkaar beter te leren kennen en om bekend te raken met hoe je op dans kan reageren. Tijdens de training wordt er uitleg gegeven over dans. Met alle verkregen informatie volgt hierna voor de illustratoren een kwartier lang vrij tekenen. Zonder te oordelen worden de schetsen aan elkaar getoond. Dirk Verhoeven van DansBrabant en Domein voor Kunstkritiek en Anna van der Kruis van Domein voor Kunstkritiek begeleiden de illustratoren hierbij. Beide verzorgen het programma Dance & Dare dat al een aantal jaren loopt, hierbij reageren schrijvers met essays op dans en zoeken zij ‘nieuwe woorden voor nieuwe dans’.
Meestal wordt er op dans gereageerd met recensies. “Het is voor de dansers juist interessant als er op een andere manier gereflecteerd wordt. Vaak wordt er getekend wat er te zien is. Maar wij willen weten wat je hebt meegemaakt, wat gebeurt er in je hoofd? Bij Dance & Draw reageren illustratoren met hun kunst op andere kunst”, vertelt Dirk. Door een beeldessay te maken geef je iets terug aan de dansvoorstelling, anders dan een recensie met een oordeel. “Dans is een vrij abstracte kunstvorm, die allerlei luiken in je hoofd kan openzetten. Een reactie in beeld is hier heel logisch op.”
Foto door Joost van Asch
Foto door Joost van Asch
Alles kan en mag
In de avond worden er drie voorstellingen door een nieuwe generatie makers opgevoerd, die de grenzen van dans ontdekken. Met potlood en papier zitten de illustratoren klaar in de donkere theaterzaal. In de eerste voorstelling vormt choreograaf Christian Guerematchi samen met Mark ‘Brui5er’ Sheats en Michael Wanga een muzikaal trio, de dans gaat over het gewelddadige stigma dat aan de zwarte identiteit wordt verbonden. Jasmijn ervaarde deze voorstelling als heftig maar heel mooi. Ze liet de avond een paar dagen bezinken voordat ze begon met illustreren. “Tijdens de dans schreef ik op welk gevoel het me gaf en welke associaties ik erbij kreeg. Na een paar dagen ben ik teruggegaan naar dat gevoel”, vertelt Jasmijn, die veel zin had in een uitdagende opdracht: “Het was heel vrij en het voelde alsof alles goed was, dat maakt dat het dan ook lukt.” Ze omschrijft haar stijl als leesbaar en wil de kijker graag laten nadenken. Naar aanleiding van de eerste voorstelling heeft ze drie abstracte tekeningen gemaakt, waaronder je er hier een van ziet. Ook wilde ze op de andere twee voorstellingen reageren, daar gaan de andere illustraties over.
De illustraties zijn op groter formaat te bekijken wanneer je ze in een nieuw tabblad opent.
De drie illustraties van Jasmijn de Nood
In de tweede voorstelling neemt Antonin Rioche zijn reizende leven als danser als uitgangspunt in een zoektocht naar het verschil tussen alleen en eenzaam zijn. Marieke had nog niet eerder een dansvoorstelling bijgewoond, de training was voor haar fijn om er bekend mee te raken. “Normaal blijf ik heel dicht bij de realiteit, maar nu was het de bedoeling dat we onze verbeelding er op los lieten. Tijdens de voorstellingen was ik bezig met het ervaren, daarna schreef ik mijn gevoel op”, zegt Marieke. Haar stijl omschrijft ze als realistisch met een twist. Ze heeft drie beelden gemaakt en reageert daarmee op alle drie de voorstellingen, de thema’s zitten er verborgen in. “Ik ben niet bij mijn eerste schets blijven hangen. Het is belangrijk om door te blijven schetsen. De drie illustraties zijn vrij uiteenlopend, zo heb ik de avond zelf ook ervaren.”
De drie illustraties van Marieke Luthart
Realiteit overstijgen
De afsluitende voorstelling is van de in Brabant woon- en werkzame Griekse choreograaf Evangelos Biskas, die experimentele hiphop met hedendaagse dans en improvisatie vermengt. Deze dans zette Daan weer met beide benen op de grond, en gaven hem het vertrouwen dat het ook blij en vrolijk mocht zijn. In zijn illustratie verwerkt hij visuele elementen uit de eerste voorstelling, tekst uit de muziek van de tweede dans en schetsen van de derde voorstelling. “Hoe zij door middel van dans een verhaal vertelden, had ik nog nooit gezien. Met mijn tekeningen vind ik het leuk om op een absurde manier van de realiteit af te wijken. Ik heb ontdekt dat dit ook met je lichaam kan, als je zo goed bent in dansen.”
Als illustrator ben je gewend om een referentie te hebben die je gedetailleerd kunt natekenen. “Maar nu staat je referentie niet de hele tijd stil en dat levert hele aparte schetsen op, die anatomisch totaal niet kloppen. Maar als je kijkt naar wat er op de vloer gebeurde en hoe snel ik dat heb geschetst, klopt het heel erg met mijn perceptie over hoe onwerkelijk het was. Dat heb ik gebruikt in mijn uiteindelijke ontwerp”, vertelt Daan. Hij vindt Dance & Draw een mooie kans om te ontdekken hoe je als illustrator je autonome kant kan inzetten als freelancer.
Links de schets van Daan van Bommel, rechts zijn uiteindelijke illustratie
Geslaagd
De pilot Dance & Draw laat dans en illustratie samenkomen tot een spannende combinatie. De illustratoren hebben het als een verfrissende en verrijkende dag ervaren. Wel werd duidelijk welke gebreken een theater voor een tekenaar met zich meebrengt, volgens Daan: “Ik moest compleet in het donker tekenen en had het gevoel dat ik mensen stoorde met mijn potloodgeluiden.”
In het najaar zal waarschijnlijk een grote editie van dit project plaatsvinden.
Foto door Joost van Asch
